دانلود رسانه ها مستندنگاری/ مسجد جلیلی آیات عظام؛ مهدوی کنی، امامی کاشانی، موسوی اردبیلی و حسنی رحمه‌الله‌علیهم و جمعی از رزمندگان اسلام تاریخ: ۲۹ آبان ۱۴۰۳ در خیابان ایرانشهر جنوبی (حوالی میدان فردوسی)، باغی بزرگ متعلق به حاجی مهدی جلیلی فرشچی بود که هر سال در ماههای محرّم و صفر ، مجلس روضه‌خوانی در آن برپا می‌گردید و محمدتقی فلسفی، خطیب شهیر تهران، نیز در آنجا سخنرانی می‌کرد. پس از مدتی، چون مسجدی در آن منطقه نبود، به پیشنهاد شرکت‌کنندگان در برنامه‌های عزاداری باغ جلیلی، به خصوص فلسفی ، در فاصله سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۹ش، با هزینه شخصی، در محلّ باغ مسجدی ساخته شد که به نام سازنده آن، جلیلی نام گرفت و به مسجد فرشچی نیز معروف شد. فعالیت مسجد در ۱۳۴۰ش آغاز گردید. تولیت مسجد مهدی جلیلی، تولیت آن را به یکی از علمای تهران، حاج‌شیخ زین‌العابدین سُرخه‌ای سپرد و او پس از چندی دامادش، محمدرضا مهدوی‌کنی ، را به امامت جماعت مسجد برگزید. موقعیت منطقه‌ای مسجد مسجد در منطقه‌ای قرار داشت که بهائیان و اقلیتهای دینی ، چون مسیحیان و یهودیان ، در آنجا ساکن بودند و از این‌رو، در سالهای نخست فعالیت، غالباً خلوت بود، ولی با امامت مهدوی، به‌تدریج یکی از مساجد پویا شد. به جز تعدادی از مغازه‌داران محل، که مسلمان بودند، اعضا و فعالان مسجد از دیگر مناطق تهران به آنجا می‌رفتند. از اولین اقدامهای اقدامات آیت الله مهدوی کنی در مسجد جلیلی تلاش برای زدودن حریم مسجد از مظاهر ضددینی، نظیر فروشگاه مشروبات الکلی، بود. فعالیتهای سیاسی آیت الله مهدوی کنی پس از آن، وی فعالیتهای سیاسی خود را به موازات کارهای فرهنگی و اجتماعی آغاز کرد. سیاسی شدن مسجد جلیلی، مرهون تفکر و عملکرد سیاسی مهدوی بود. به گفته یکی از فعالان قدیمی مسجد، مسجد جلیلی نخستین پایگاهی بود که از آنجا مبارزه با حکومت آغاز شد. تدریس رساله امام در مسجد یکی از اقدامات مسجد، تدریس احکام فتوایی از روی رساله امام خمینی بود، در حالی‌که پس از واقعه پانزده خرداد ۱۳۴۲ و تبعید آیت‌اللّه خمینی، اختناق شدیدی در کشور حاکم شده بود؛ با این همه، مسجد، کانونی برای انتقال اندیشه این مرجع تقلید گشت. حمایت از مبارزات سیاسی امام خمینی مهدوی‌کنی در برخی سخنرانیهای خود، به صراحت، از مبارزات سیاسی آیت‌اللّه خمینی حمایت می‌کرد. شرکت اعضای نهضت آزادی در جلسات آیت الله مهدوی کنی سابقه مبارزاتی و فعالیتهای مهدوی در پیروی از آرای آیت‌اللّه خمینی، تعدادی از اعضای نهضت آزادی ، از جمله مهدی بازرگان، را جذب کرد، به‌طوری که مرتباً در جلسه‌های آن شرکت می‌کردند. اقدامات جاسوسی ماموران ساواک فعالیتهای مسجد، ساواک را بر آن داشت که برای کسب اطلاع از هدف‌ها و برنامه‌های آن، از طرق مختلف، چون حضور دائمی مأموران ساواک در مسجد، اقدام کند. به‌منظور بهره‌جویی از فعالان مسجد، برای خبرچینی، نیز تلاش‌هایی شد که موفقیتی به‌همراه نداشت. اعضای مسجد، با آگاهی از ترفندهای ساواک، محتاطانه عمل می‌کردند ولی خط مشی گردانندگان مسجد همچنان ادامه یافت. در واقعه قتل حسنعلی‌منصور ، نخست‌وزیر (مقتول در ۱۳۴۴ش)، ساواک باتوجه به رفت‌وآمد محمد بخارایی ، قاتل منصور، به این مسجدــ به فعالیتهای آن حساس‌تر شد و برای مراقبت دائمی از مسجد، مأمور ویژه‌ای گماشت. نحوه تشکیل جلسه‌های اعضای مسجد در ۱۳۴۹ش، ساواک مانع تشکیل جلسه‌های اعضای مسجد در صبحهای جمعه شد. به این ترتیب، جلسه‌ها به‌صورت چرخشی در هفته اول هر ماه در منزل یکی از اعضا برگزار می‌شد. گزارش ساواک از فعالیتهای مسجد در گزارشهای ساواک، مسجد جلیلی پایگاه «عناصر متعصب مذهبی» و «عناصر منحرف» و مهدوی‌کنی «روحانی افراطی» معرفی شده است. ازاین‌رو، وی ممنوع‌المنبر و به سه سال تبعید در بوکان محکوم شد. ویژگیهای مسجد جلیلی یکی از ویژگیهای مسجد جلیلی، دعوت از خطباي سیاسی و انقلابی بود که مهم‌ترین عملکرد مسجد به‌شمار می‌آمد و مخاطبان خاصی را به مسجد می‌کشاند. تنش میان متولی مسجد و مهدوی‌کنی این رویکرد، گاه میان متولی مسجد و مهدوی‌کنی تنش ایجاد می‌کرد زیرا متولی تحت فشار مراکز امنیتی و حکومتی متعهد بود که فقط خطبایی را دعوت کند که اجازه خطابه داشتند. سخنران اصلی این مسجد مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی بود که، پس از برپایی نماز، درباره مسائل گوناگون، از جمله انتقاد صریح از نظام حاکم و طرح مسئله حکومت اسلامی، سخنرانی می‌کرد. مباحث دیگر او، مانند مسئله اقتصاد اسلامی ، دانشجویان را به پای سخنرانیهای وی می‌کشاند. از دیگر سخنرانان مسجد، آیت‌اللّه مطهری، محمدجواد باهنر ، استاد محمدتقی شریعتی و عبدالکریم هاشمی‌نژاد بودند. اشتراک در https://negar.masjed.ir/u/1dcv ایمیل را وارد کنید ایمیل صحیح نیست ایمیل نمایش داده شود. تعداد کاراکتر باقیمانده: 500 نظر خود را وارد کنید بازخوانی بازخوانی پس از انتشار این نظر، به من اطلاع داده شود. ارسال